ՀՈԼՈՎՆԵՐ - ПАДЕЖИ

Բառերի այնպիսի փոփոխությունը, որից կախված է նրանց պաշտոնը նախադասության մեջ կոչվում է հոլովում:

Изменение слов, от которого зависит связь данного слова с другими словами в предложении называется склонением.

Ուղղական հոլով – именительный падеж

ա. Ուղղական հոլովի ձևը

а. форма именительного падежа

Ուղղական հոլովը բառի ուղիղ ձևն է:

Որոշյալ առման դեպքում ուղղականն ստանում է որոշիչ հոդ` ը կամ ն.

Именительный падеж является начальной формой слова.

В определенном наклонении к словам добавляется частица ը или ն:

քար – քարը

ձի – ձին

քույր – քույրը

բ. Ուղղական հոլովի իմաստը

б. смысл именительного падежа

Ուղղական հոլովն արտահայտում է գործող, մի բան լինող առարկա:

Именительный падеж выражает действующего предмета, предмета с которым что-то происходит.

գ. Ուղղական հոլովի գործածությունը

в. употребление именительного падежа

Նախադասության մեջ ուղղական հոլովով դրված բառերը հիմնականում գործածվում են որպես

В предложении существительное в именительном падеже в основном употребляется как:

ենթակա` Գետը լեռներից շառաչով գալիս և անց է կենում դաշտերի միջով:

подлежащее,

ստորոգյալ` Դա մի լեռնային գետ է:

сказуемое,

կոչական` Վահան Տերյան,

Ինչպե՞ս երգեմ հիշատակը քո:

обращение,

որոշիչ` Բժիշկ Արշակն այդ օրն ուշացել էր:

определение

Սեռական հոլով – родительный падеж (1)

ա. Սեռական հոլովի ձևը

a. форма родительного падежа

Սեռական հոլովը կազմվում է երկու եղանակով`

1. ուղղականին վերջավորություն ավելացնելով – արտաքին հոլովում – քար-ի, ձի-ու, քր-ոջ, օր-վա

Սեռական հոլովը ստանում է –ի, -ու, -ան, -ոջ, -վա, -ց վերջավորությունները

2. Բառի արմատի հնչյունները փոփոխելով – ներքին հոլովում – տուն – տան, հայր – հոր

ու ձայնավորով և բաղաձայնով վերջացող բառերում -ն դառնում է ա,

այ երկհնչյունով ու բաղաձայնով վերջացող բառերում այ-ը վերածվում է ո-ի:

շուն – շան

արյուն – արյան

հայր – հոր

մայր – մոր

Родительный падеж образуется двумя способами:

1. добавлением окончаний –ի, -ու, -ան, -ոջ, -վա, -ց к именительному падежу (внешнее склонение)

2. изменением звуков в корне слова (внутреннее склонение).

В словах, оканчивающихся на ու и согласное, ու заменяется буквой ա.

В словах, оканчивающихся на այ и согласное, այ заменяется буквой ո.

բ. Սեռական հոլովի իմաստը

б. Значение родительного падежа

Սեռական հոլովն արտահայտում է պատկանելության իմաստ:

Родительный падеж выражает смысл принадлежности.

գ. Սեռական հոլովի գործածությունը – употребление существительных в родительном падеже

Նախադասության մեջ սեռական հոլովով դրված բառերը գործածվում են որպես գոյականի լրացում.

В предложении имена существительные в родительном падеже являются дополнением:

Հատկացուցիչ`

указывающее принадлежность:

Արագածի, Արարատի

Հայացքի դեմ սգավոր,

Սև տուֆակերտ մի պալատի

Տրտմահանդես դահլիճում

Պառկած է նա

Որպես անթագ, բայց հիրավի թագավոր…

Պ. Սևակ

Որոշիչ`

определение:

Սեղանի գինին թույլ, բայց համեղ խմիչք է:

 

Տրական հոլով – родительный падеж (2)

ա. Տրական հոլովի ձևը – форма родительного падежа

Տրական հոլովը սեփական ձև չունի, միշտ նման է սեռականին, միայն թե որոշյալ առման ժամանակ հոդ է ստանում:

Не имеет собственной формы, всегда похож на предыдущий, только в определенном наклонении получает окончание ը или ն.

սեռական` քարի, ձիու, օրվա, քրոջ

տրական` քարի(ն), ձիու(ն), օրվա(ն), քրոջ(ը)

բ. Տրական հոլովի իմաստը – смысл родительного падежа

Տրական հոլովն արտահայտում է հանգման իմաստ. տրական հոլովով դրված առարկային հանգում է գործողությունը.

Выражает смысл об'екта действия.

Ոտքս կպավ մի քարի (այն քարին):

գ. Տրական հոլովի գործածությունը – употребление существительных в родительном падеже

Տրական հոլովով դրված բառերը նախադասության մեջ լինում են ստորոգյալի լրացում` անուղղակի խնդիր և պարագա.

В предложении являются дополнениями сказуемого – косвенным дополнением и обстоятельством:

Վահանը հանդիպես Արամին: (խնդիր - дополнение)

Գիրքը դրված է սեղանին: (պարագա - обстоятельство)

 

Հայերենում, այն բարդ բառերը, որոնց վերջին բաղադրիչը միավանկ բառ է,հոգնակին կարող է ստանալ և՛ -եր, և՛ -ներ վերջավորություն:

Եթե վերջին միավանկ բաղադրիչը գոյական է և իր իմաստը պահում է անփոփոխ, ապա հոգնակին ստանում է -եր վերջավորություն:

Ըստ այդմ՝

գլխացավ(եզ.) = գլխի + ցավ = (հոգնակի) գլխացավԵՐ

ծովափ(եզ.)= ծովի + ափ = (հոգնակի) ծովափԵՐ

Եթե վերջին միավանկ բաղադրիչը բայի արմատ է կամ բայի իմաստ ստացած գոյական, ապա հոգնակին ստանում է -ներ վերջավորություն:

Օրինակ՝

վիպագիր (եզ.) = վեպ գրող. այստեղ գիր՝ գրել բայի իմաստ ստացած գոյական =վիպագիրՆԵՐ

տնտեսվար(եզ.) =տնտեսություն վարող. այստեղ վար՝ վարել բայի արմատ =տնտեսվարՆԵՐ

Կա ևս մի բացառություն՝ ռուսՆԵՐ...

 

Հայցական հոլով – винительный падеж

ա. Հայցական հոլովի ձևը – форма винительного падежа

Անձերի հայցականը նման է տրականին.

Винительный падеж личностей похож на родительный (2).

Վահանը սիրում է Անիին:

Իրերի հայցականը նման է ուղղականին.

Винительный падеж предметов похож на именительный.

Վահանը սիրում է խնձոր:

բ. Հայցական հոլովի իմաստը – смысл винительного падежа

Հայցական հոլովն արտահայտում է կրելու իմաստ. այդ հոլովով դրված առարկան կրում է գործողությունը.

Слова в винительном падеже обозначают об'ект, на который направлено действие.

Վարդանը պատռեց նկարը:

գ. Հայցական հոլովի գործածությունը – употребление существительных в винительном падеже

Հայցական հոլովով դրված բառերը նախադասության մեջ լինում են ստորոգյալի լրացում` կրող խնդիր և պարագա:

Существительные в винительном падеже являются дополнениями.

Քամին սենյակ էր բերում ծաղիկների բույրը: (ուղիղ խնդիր - дополнение)

Գիշերը հորդ անձրև էր եկել: (պարագա - обстоятельство)

 

 

Տրամադրեց՝ Մարիամ Պետրոսյանը: