(Արձակ բանաստեղծություն)
Այս իրիկուն,
թուրինջ ջրաներկ
իրիկուն մը,
քաղաքեն դուրս,
քառուղիին
բերանը, սոսիին
տակ նստեր
էի. սոսին վաղնջուց
ծառ մըն է, ճամբուն
վրա, մրգաստաններուն
ու դալարուտներուն
մեջտեղը, համայնական
օրհնանքի մը
պես բարձրացած:
Գարուները`
չարաճճի՜ աղջիկներ`
նազանքով,
գեղով, հեշտությունով
լեփլեցուն`
եկան անցան
իր առջևեն.
ամառները,
արգավանդ ամառներն
ալ, և հուռթի
պտղաբեր աշունները`
ամենն ալ տարիներով
անցան իր քովեն,
իր հոգիե՜ն
ալ: Օր մըն ալ,
ամպգոլի տոթագին
օր մը, բոցագիծ
ելեկտրաթև
հոսանուտ մը
անցավ իր ծոցեն,
մինչև հոգիին
ալքը կայծա՛կն
էր և բունը`
քարայրի պես
բերանաբաց`
երբեմն անցորդներու
օճախը կ’ըլլա,
և հոն վառող
կրակը կայծակին
հիշատակն է
կարծես, որ
մերթ կարթըննա
հոն:
Սոսիին տակ,
ուրեմն` նստեր
էի այս իրիկուն:
Երկու տարեց
կիներ անցան
ցանկորմին
քովի արահետեն.
մեկը կը խոսեր
գթոտ շեշտերով
իր ձիուն վրա`
որ արդեն հյուծավո՜ր`
վաղահաս աշնան
ցուրտին չէ
դիմացեր` մեռե՜ր
է. հեյվա՜խ
կ’ըսեր մյուսը,
հեյվա՜խ... քայլերը
մեռան, ձայները
փոշիացան,
հեռացեր էին,
ա՜լ չլսեցի...
Հանկարծ կեռասաստանին
ծայրեն երեք
տղամարդեր
երևցան, ճառագայթող
դեմքերով.
մեկը կը պատմեր
իր սիրային
անցքերը. կնոջական
արևոտ, վարդավետ
անուն մըն
ալ լսեցի... զիս
տեսան, լռեցին
անցան. քիչ
մը անդին պատմությունը
վերսկսած էր,
ունկնդիրները
կը քրքջային...
Քիչ մը վեր
առի գլուխս,
ճյուղատ սոսիին
վրա պարս ելած
մեղուներուն
պես, բուռ մը
տերև կը խժային,
բայց կանանչ,
կա՛փկանանչ...
մինչդեռ դիմացի
կեռասիներուն
տերևները կարծրեր
են ցուրտեն,
և աքասիաները
կարծես թալուկե
բռնված. մեր
ծերունի, օրհնաբեր
սոսին երիտասարդի
ծիծաղներ ունի:
Տերևուտքին
մեջ շշնկոց
մը կա, որ հովինը
չէ. վայրկյան
մը կը դադրի,
հետո հեռու¯ն
կըսկսի, խելահեղ
թրթռուն ցող
մըն է. երկու
վայրկյանեն,
հանկարծակի,
գորշ զույգ
մը թռվռալով
ցած կ’իջնե
սաղարթներու
սրահակը բանալով.
հևքոտ, արագ,
կը բաժնվին
կը հեռանան
երկու տարփավոր
թռչուններ...
օդահած տարփանքներու
երջանի՜կ թաքստոց`
վաղնջական
սոսիին հետամնաց
երիտասարդությունը...
Խճուղիին վրայեն
սայլորդ մը,
արևակեզ, ժպտագին
գեղջուկ մը`
երգելով կու
գար. երկու
սիրուն ճերմակ
եզներ, որոճալով,
տատանելով,
դանդաղելով
կը քաշքշեին
սայլը քաղքի
բարիքներով
բեռնավոր:
Մտածեցի որ
այս սայլորդը
տուն կը դառնա
հիմակ. հունա,
բլուրին ծայրն
է տունը. բուխարիկին
ծուխը` քմահաճ`
կապույտ ծաղիկներ
կը ցրցքնե
օդին մեջ. օճախը
վառած է... ժամ
մը ամբողջ
պիտի երթա
այդ ծուխին,
այդ տանիքին,
այդ հորիզոնին
նայելով, ժպտալով
տարփավորի
պես, հոր մոր
պես, սիրական,
կաթոգնած.
կաթերը կթվեցան,
լճացան հիմակ
անոթներուն
մեջ. հանին
քնացած ըլլալու
է. եղինձը եփած
պատրաստ է
մաղմաղին վրա.
պզտիկները
կըսպասեն`
հայրիկը ի±նչ
պիտի բերե
քաղաքեն. հազար
բարի, որովհետև
ածուխը լավ
ծախվեցավ.
վաղը, կանուխ,
նորեն բեռնա
տանի քաղաք...
սայլը անցեր
հեռացեր է
շատոնց. սայլապանին
երգը կը լսվի
դեռ, միօրինակ
երկարաձիգ,
տարածական
երգ մը, արևոտ
թախիծներով
լի, ճիշդ իր
դաշտավայրերուն
պես, բայց անույշ,
անո՛ւյշ, ու
ես...
Ուրիշ կառապան
մը կը վերադառնա,
քաղքեցի. խրոխտ,
ամբարձիկ,
աննկատ կ’անցնի,
մտրակը շաչեցնելով
ու շաչեցնելով.
ձիերը կ’ըմբոստանան
պահ մը` այնքան
հոգներ են
մինչև իրիկուն.
բայց կառապանը
քաղքեցի է¯,–
կը կատղի, կը
փրփրի, հեք
կենդանիներուն
ամբողջ ազգահամարը
ձեռք կ’առնե...
փոշիին մեջ
կորսվեցավ
կառքը. մտրակը
կը շաչե տակավին,
կը ծիծաղի՜...
Հինգ գնչուհիներ,
սիրերգելով,
կայթելով,
կողովներ շալկած`
կու գան դաշտերեն,
քաղաք կը դառնան,
եղերդ ու մոլոշով
լեցուն կողովները
վար կը դնեն.
առտուն արևը
չցաթած գացեր
էին. ամբողջ
օրվան մը հոգնությունը
հոգերնին չէ.
կու գան կը
շարվին ճամբուն
եզերքը, ծառերու
շուքին տակ,
կը խոսին, հայրատ
կատակներ կ’ընեն,
կը ժպտին, կը
ծիծաղին. հետո
երգ, մատի ծափիկ,
պորտախա¯ղ...
սիկառներ կը
վառեն ու դարձյալ
շաղակրատելով
կայթելով կը
դառնան տուն...
Ես կը մնամ
սակայն, սոսիին
տակ, անշարժ.
այս իրիկնային
համերգության
մեջ, մեկնող
արևին ոսկի
գիրը, հեռավոր
ծովուն կապույտ
տառը, տերևներուն,
թռչուններուն
թրթռուն վանկը
կը հեգեմ, կը
հեգե՜մ: Բայց
չգտա դեռ անսահման
բառը, որ դյութական
բալլիքի պես
պիտի բանար
ինծի այս փակ
դուռները`
ճամբաներուն
վրա, ծառերուն
տակ, ամբոխին
մեջ, անցորդները`
ամենն ալ` աներևութացան.
ես տակավին
մթնշաղին մեջ
կըսպասեմ:
Ո՜հ, ըսեք, ըսե՛ք
ինծի գունագեղ
անսահման բառը`
այս իրիկուն...
05;: