ՂՈՂԱՆՋ ԲՈՂՈՔԻ

Եթե հայ խաղի ու տաղի հանդեպ
Խլացե էին մեզնից շատերը,
Եթե մերային խեղճ ու վատերը
Մեր արդար հացն ու պանիրը թողած,
Աչք էին տնկում օտար փախլավին,
Ապա օտարը –
Ամենա՛յն սիրով,
Ապա օտարը –
խոսքերո՛վ,
գրո՛վ,
թաքո՛ւն, բացահա՛յտ
Մեզ էր բանտարկում`
Մի ամբողջ ազգի հեշտորեն զրկում
Ի անկապտելի երգից ու պարից,
Մի ողջ ժողովուրդ կապում օտարից,
Օտար դռանը տնփեսա սարքում
Մի տղամարդու, որ շեն տուն ուներ,
Տան մեջ սյուն ուներ,
Սյան վրա` տանիք
Ու տանիքի տակ` հսկա ընտանիք,
Որ, ճիշտ է, գիտեր հյուրեր ընդունել,
Բայց գիտեր նաև ճանապարհ դնել,
Ու թե կտուրը կաթեր անձրևից`
Գիտեր վերստին պատել սվաղով...
Մինչդեռ խուլ,
անլուր,
Եվ կամ չարալուր
Ականջներն օտար միշտ հակված էին
Հայոց երգի մեջ
Լսել սոսափը պարսկա-զենդական,
Հայոց տաղերում
Որսալ մեղեդին հույն-բյուզանդական,
Հայոց խաղերում`
Թուրք-թաթարական բայաթի-շարքին:
Հայերն աշխարհում բանսարկված էին.
Սրերի՛ց հետո,
Թրերի՛ց հետո`
Հիմա էլ լեզվի՛ թունավոր նետով –
Ա՜ռ –
զարկված էին…
Քեզ հարվածողին որպեսզի զարկես
Եվ ունեցվածքըդ ու կյանքըդ փրկես`
Պիտի զարկողին իր զարկից զրկես:

Թե ոստայնի պես ստեր ես հյուսում,
Եվ դու կեղծիքը ճեղքել ես ուզում`
Պիտի սովորես ստողի լեզուն:
Իսկ նա շատ հաճախ ինքն էլ էր զգում,
Ինքն էլ էր զգում,
Որ իր հաղթ բազկում
Տալիք հարվածի թափը պակաս է –
Դատապաշտպանի իր արդար լեզուն
Դժվար է պտտում, պտտում է հազիվ,
Պտտում է այնպես, կարծես կակազ է:
Մինչդեռ ուզում էր
Ու երազում էր
Պաշտոն ստանալ և դատախազի.
Աշխարհի առաջ բարձրանալ տեղից
Ու հատ-հատ ասել.
-Խոսելն իզուր է, ճառը` անտեղի:
Մի՛ստր, աղա՛, սե՛ր,
Տիկնա՛յք մեծարգո, պարոնա՛յք ազնիվ,
Քար ու կշեռքին ի՞նչը կհասնի:
Այս` կշռաքարը, այս էլ` կշեռքը.
Մեզանից ահա` մեր տաղն ու երգը,
Ձեզանից` կշեռքն ու կշռող ձեռքը:
Թող դժվարությամբ ու հսկա ջանքով
Բարձրանան-իջնեն կշռաթաթերը,
Անվստահությամբ ու կասկածանքով
Իրար հոտոտեն կշռաքթերը,
Եվ ճիշտը խոսի, լռեն ստերը:
Այս էր նա ուզում,
Ա՛յս օրը հուսում,
Բայց և զգում էր,
Որ հաղթ բազկում իր
Տալիք հարվածի թափը պակաս է –
Դատապաշտպանի ու դատախազի
Իր արդար լեզուն
Շարժվում է հազիվ`
Պտտում է այնպես, կարծես կակազ է:
Իսկ թե կեղծիքը հեքել ես ուզում,
Պիտի սովորես ստողի լեզուն`
Հրաժարվելով դատարկ զեղումից:

Պետք է սովորել,
Իսկ որտե՞ղ, ումի՞ց,
Իսկ ո՞ւմ մոտ, իսկ ո՞ւմ...